Claude Monet

Franse impressionist

Claude Monet is zeker een van de belangrijkste Franse impressionisten uit de negentiende eeuw. Zo standvastig als hij was in zijn oeuvre, waarin hij eindeloos kon werken aan hetzelfde schilderij of serie schilderijen op hetzelfde thema, zo onrustig was zijn privéleven. Claude Monet verhuisde vaak en kende veel tegenslagen. Karin Sagner-Düchting schreef een interessante studie over de man die het licht en de weerkaatsing daarvan in zijn schilderijen probeerde te vangen.

Karin Sagner-Düchting

Karin Sagner-Düchting studeerde kunstgeschiedenis, moderne literatuurgeschiedenis en klassieke archeologie aan de universiteit van München. In 1983 promoveerde ze op een studie naar de waterleliedecoraties van Claude Monet. In "Claude Monet 1840-1926: een feest voor het oog" legde Karin Sagner-Düchting het leven en werk van de Franse impressionist onder de loep. Het boek verscheen bij Taschen / Libero (ISBN 3-8228-0143-7) in 1990 en is nog steeds een van de best toegankelijke werken over de kunstenaar Claude Monet.

Nieuwe schildersstijl

Claude Monet en andere impressionisten veranderden aan het einde van de negentiende eeuw de manier waarop wij naar het landschap kijken. Deze nieuwe manier van schilderen ontstond rond de jaren zeventig van de negentiende eeuw in Frankrijk. Kleur kreeg echt betekenis en de impressie, een snelle indruk en een gevoel van hetgeen de kunstenaar werkelijk zag, werd nu als waarneming geaccepteerd. Vooral de landschappen die Claude Monet in de omgeving van Argenteuil schilderde zijn synoniem geworden voor het begrip impressionisme. De naam impressionisme werd door de journalist Louis Leroy bedacht na het zien van Monets schilderij "Impressie - zonsopgang". Hij had de naam ironisch bedoeld, maar de jonge kunstenaars namen de benaming graag over. Uit een veeg hier en een stip daar ontstonden immers landschappen die mooier waren dan de werkelijkheid. De schilderijen met bescheiden afmetingen uit deze tijd lieten beelden zien uit het dagelijkse leven. Rond de eeuwwisseling was deze stijl van schilderen toonaangevend geworden en konden beroemde kunstenaars, zoals Claude Monet hoge prijzen voor hun schilderijen vragen.

Impressionisme

Aan het begin van zijn loopbaan was dat uiteraard anders. In het begin zag niemand iets in de impressionisten. Deze kunstenaars waren allen jong en zagen niets in de klassieke manier van schilderen. Slachtpartijen van het leger en godinnen van vroeger waren onderwerpen van de oude garde. De opstandige jongeren wilden hun eigen omgeving en vrouwen van vlees en bloed vastleggen.
Olieverf kwam rond 1840 beschikbaar in gemakkelijke tubes en deze technische revolutie veranderde mede de kunst: de kunstenaars waren geen uren meer bezig op hun atelier om zelf verf te maken. Jonge kunstenaars zoals Claude Monet, Pierre-August Renoir en Paul Cézanne gingen naar buiten. Buiten het atelier legden zij het leven vast aan de waterkant, in het park of in de tuin. Dit waren vlot geschilderde schilderijen van bescheiden afmetingen, want je moest ze immers vervoeren. In hun ateliers werkten ze aan grotere werken, waarin ze hun indrukken van buiten verwerkten met dezelfde vlotte manier van schilderen, die buiten in de natuur vanwege de beschikbare uren en de snel wisselende omstandigheden nodig was.

Eerste jaren

Oscar Claude Monet werd op 14 november 1840 geboren in de Rue Lafitte in Parijs. Hij was de tweede zoon van een kruidenier. Monet bracht zijn jeugd door in Le Havre, waar hij met de verkoop van karikaturen zijn eerste geld verdiende. Met zijn eerste verdiende geld trok Monet naar Parijs. Op de Salon raakte hij onder de indruk van de schilderijen van Constant Troyon en Charles François Daubigny. Op de academie van Charles Jacques ontmoette hij Camille Pissarro. Later maakte hij ook kennis met andere kunstenaars in Parijs die de kunstwereld versteld zouden laten staan: Gustave Courbet, Jéan-Frédérique Bazille. Pierre-August Renoir, Alfred Sisley en vele andere kunstenaars. Vooral de schilderijen van Edouard Manet zouden het werk van Claude Monet blijvend beïnvloeden: zijn donkere kleuren werden lichter.

Parijse Salon

Op de Salon in Parijs lieten de kunstenaars jaarlijks hun werk zien. Een jury koos uit het aangeboden werk. De juryleden kozen vooral voor succes. Klassiek ingestelde kunstenaars kregen altijd de voorkeur boven kunstenaars die iets nieuws te bieden hadden. In 1866 had Claude Monet geluk. Zijn portret "Camille" of "De vrouw in de groene japon" kreeg uitstekende kritiek en Emile Zola schreef een lovend artikel over Monet in 'L'événement. Een jaar later werd "Vrouwen in de tuin" afgewezen door de jury van de Salon. Ook in de jaren hierna werden zijn schilderijen vaak afgewezen. De landschappen werden tentoongesteld in de etalage van Latouche.
Claude Monet verkocht slecht en had steeds geldzorgen. In 1868 kocht zijn mecenas Gaudibert de door schuldeisers in beslag genomen schilderijen terug. Hij bestelde bovendien een portret van zijn vrouw.

Landschappen

Met Pierre-Auguste Renoir schilderde Claude Monet in de zomer van 1869 aan de Seine. Samen schilderden zij ook het kleurrijke decor van badgasten en de watersport van La Grenouillère. In Trouville in Normandië werkte Monet een jaar later met Boudin. Hij zou door de jaren heen veel met Renoir optrekken. Later brachten de kunstenaars veel dagen door op een boot, die Monet had laten verbouwen tot drijvend atelier. Na 1870 zou Monet vooral landschappen schilderen.

Londen

In 1870 brak een oorlog uit tussen Frankrijk en Duitsland. In november sneuvelde Monets vriend Bazille. Monet reisde naar Londen waar hij in de musea de schilderijen van William Turner en John Constable bestudeerde. In Londen exposeerde hij bij de eveneens gevluchte Parijse kunsthandelaar Paul Durand-Ruel. Durand-Ruel ondersteunde hem en stuurde twee doeken van Monet naar een internationale kunsttentoonstelling in het South Kensington Museum.
In 1871 verbleef Claude Monet enige maanden in Nederland. In Amsterdam kocht hij een grote aantal Japanse prenten. Vervolgens vestigde de kunstenaar zich weer in Frankrijk. Monet zou later nog een paar keer ons land bezoeken. Naast het schilderen van landschappen aan de Seine, werkte Monet ook veel in Normandië. Hij zou jarenlang naar deze streek blijven terugkeren.

Camille Léonie Doncieux

In 1870 was Claude Monet in het huwelijk getreden met Camile Léonie Doncieux met wie hij al een zoon, Jean, had. In Argenteuil aan de Seine konden ze zich nu een groot huis veroorloven met een mooie bloementuin, dankzij de erfenis van zijn vader en van Camilles bruidsschat.
De eerste tentoonstelling van de groep impressionisten vond plaats In 1874. Durand-Ruel raakte in financiële problemen en kon Monet niet meer ondersteunen. De geldzorgen keerden hierdoor terug, want Monet verkocht zelden iets. Deze situatie veranderde toen hij de warenhuismagnaat Ernest Hoschedé leerde kennen. Hoschedé kon de kunstenaar helpen tot hij zelf in 1877 zijn bankroet bekend moest maken.
In 1878 verhuisden Monet en Camille naar Parijs, waar in maart de tweede zoon Michel werd geboren. Na de zomer vestigde het echtpaar zich in Vétheuil aan de Seine. Ook Hoschedés vrouw Alice kwam met haar zes kinderen bij het gezin Monet wonen. De gezondheid van Camille werd steeds slechter. Camille overleed een jaar later na een lange lijdensweg.

Alice Hoschedé

Na de dood van Camille nam Alice ook de zorg van de zonen van Monet op zich. Aan deze onduidelijke situatie kwam pas een einde met de dood van Ernest Hoschedé in 1891. In juli 1892 trouwden Alice en Claude.
In 1892 was de financiële situatie van Monet al sterk verbeterd. Na de oprichting van de Salon des Indépendants in 1884 hadden de impressionisten een eigen tentoonstelling georganiseerd, waar ze niet gehinderd door de ouderwetse smaak hun werken aan het publiek konden tonen. Bovendien deed Monet goede zaken dankzij Durand-Ruel, die in 1887 in de Verenigde Staten een nieuw geïnteresseerd publiek voor zijn schilderijen had gevonden.

Giverny

Bij zijn huis in Giverny liet Claude Monet in 1897 een bijgebouw bouwen met een tweede atelier. Twee jaar later begon Monet in zijn watertuin met het schilderen van de waterlelies en de Japanse brug. Dit onderwerp zou hem tot zijn dood bezighouden. Hij kocht een extra stuk grond voor de aanplant van nog meer exotische planten en vergrootte zijn watertuin. Vanaf 1908 leed hij aan verminderd gezichtsvermogen, de eerste symptomen van staar. Vier jaar later werd deze diagnose door een oogspecialist in Parijs bevestigd. Dit weerhield Monet niet om verder te werken. In 1915 liet hij een derde atelier in zijn tuin bouwen om grote, meer dan vier meter brede, wandpanelen te kunnen schilderen. Pas in januari 1923 liet Monet, die bang was totaal blind te worden, zich helpen. Door twee staaroperaties kreeg hij voor een deel zijn gezichtsvermogen weer terug. In zijn laatste jaren werkte hij in zijn atelier verder aan zijn waterlelieschilderijen. Een aantal belangrijke waterlelieschilderijen schonk de kunstenaar aan de Franse staat. Claude Monet overleed in december 1926 in zijn huis in Giverny op 86-jarige leeftijd. Een jaar later werden de waterleliepanelen in Musée de l'Orangerie des Tuileries officieel ingewijd.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunstenaars

Kunstenaars A/Z
Kunstwerken

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.