Piet Mondriaan in Brabant

Een jaar in Brabant: 1904-1905

De Nederlandse kunstenaar Piet Mondriaan bracht aan het begin van de twintigste eeuw een jaar door in Noord-Brabant, waar hij landschappen, molens en boerderijen schilderde. In deze jaren werkte Piet Mondriaan (1872-1944) nog in de stijl van de Haagse School. Zijn beroemde abstracte schilderijen zouden pas jaren later ontstaan. Over het verblijf van Piet Mondriaan in Noord-Brabant is veel bekend. Dit is vooral te danken aan de briefwisseling met Albert van den Briel (1881-1971). Deze jeugdvriend vernietigde vrijwel de gehele correspondentie, maar schreef hierover vanaf de jaren veertig aan andere kunstvrienden.

Crisis

Rond de eeuwwisseling had Piet Mondriaan een grote belangstelling voor de Theosofische Vereniging en het door Pieter Jelles Troelstra gepredikte anarchisme. Slechte arbeidsomstandigheden leidden in de eerste maanden van 1903 tot grote stakingen in Amsterdam. Het kabinet voerde een aantal verbeteringen door, waardoor een einde kwam aan de stakingen. In socialistische en anarchistische kringen zag men het einde van de stakingen echter als een mislukking. De wereld was niet voorgoed veranderd.
Rond 1903 raakte Piet Mondriaan het vertrouwen in de medemens volledig kwijt. Hij verloor zijn idealistische kijk op het kunstenaarsschap, schreef Charles de Mooij. "Mondriaans werk leed hier naar zijn eigen mening ernstig onder: voor hem was een evenwichtige verhouding tot natuur en mensheid een vereiste om te kunnen werken." Het uitraken van zijn verloving zal ook hebben bijgedragen tot zijn crisis.

Uden

Mondriaan bezocht in 1903 Dinther, waar hij logeerde bij Hannes Dortmans aan de Vorstenbosseweg. "Mondriaan had zijn eigen, persoonlijke redenen zich voor langere tijd in Brabant te vestigen," schreef De Mooij. "Hij hoopte nog verder tot rust te komen en zijn verhouding tot de natuur en zijn - verstoorde - verhouding tot de mensheid met elkaar in evenwicht te brengen. Hij verwachtte vooral een heilzaam effect van de omgang met de Brabantse boerenbevolking, met mensen bij wie hij zich in de voorbije zomer zo op z'n gemak had gevoeld."
Piet Mondriaan arriveerde op 18 januari 1904 in Uden. De kunstenaar woonde in het linker deel van de woning van Louis van Zwanenbergh. Hij vulde de ruimtes met het meubilair en de bezittingen die hij per trein had laten aanvoeren. De grootste ruimte werd ingericht als atelier.

Een jaar in Brabant

Piet Mondriaan begon na een jaar terug te verlangen naar Amsterdam. Hij was zijn crisis te boven gekomen en wilde zijn Amsterdamse kennissen weer ontmoeten. "De belangrijkste reden lijkt echter te zijn geweest, dat Mondriaan het stimulerende, het gistende en het inspirerende van de grote stad miste," schreef Charles de Mooij. Mondriaan vertrok op 27 januari 1905 uit Uden.
Het kunstboek 'Piet Mondriaan: een jaar in Brabant 1904-1905' verscheen in 1989 bij Waanders ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in het Noordbrabants Museum in Den Bosch.

PS

Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over kunst en belangrijke kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunstenaars

Kunstenaars A/Z
Kunstwerken

Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis


Leven in de delta is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.