Eva Besnyö (1910-2003)

Nederlandse fotograaf

De Nederlandse fotograaf Eva Besnyö was een van de aanhangers van de Nieuwe Fotografie. Zij was in 1937 een van de drijvende krachten achter de organisatie van de tentoonstelling 'Foto '37' in het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Opleiding

Eva Marianna Besnyö werd op 29 april 1910 geboren in Boedapest. Ze groeide op in een liberaal Joods gezin. Op haar zestiende verjaardag kreeg ze een Kodak-boxcamera cadeau. Dit cadeau zou haar leven bepalen. Eva kende de drie jaar jongere Robert Capa. Deze later beroemd geworden oorlogsfotograaf woonde vlakbij haar ouderlijk huis. In Hongarije kreeg Eva Besnyö aan het einde van de jaren twintig les in fotografie van de reclame- en portretfotograaf Jozsef Pécsi.

Berlijn

Op aanraden van Pécsi ging Eva naar Berlijn, waar ze kennis maakte met de ideeën van de Nieuwe Zakelijkheid. De vroege foto's van Eva Besnyö laten haar reeds van een experimentele kant zien. Eva paste nieuwe camerastandpunten toe en experimenteerde met een diagonaalsgewijze compositie. In de Duitse hoofdstad maakte ze onder meer kennis met experimentele vormen van theater, film en dans. Vooral Bauhaus, Russische films en de architectuur van de Nieuwe Zakelijkheid maakten indruk op haar en beïnvloedden haar werk. In Berlijn leerde Eva ook fotograaf en regisseur John Fernhout, een zoon van Charley Toorop, kennen. In 1932 vestigde Eva Besnyö zich met John Fernhout in Nederland. Van 1933 tot 1945 waren ze getrouwd.

Opbouw

In de jaren dertig deed zij veel aan portretfotografie en architectuuropdrachten voor onder meer de tijdschriften 'De 8' en 'Opbouw'. In 1933 was haar werk voor het eerst te zien op een tentoonstelling in Amsterdam. Beroemd werd de door haar georganiseerde presentatie van de nieuwe zakelijke fotografie in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Deze tentoonstelling moest het aanzien van fotografie in Nederland vergroten. Eva Besnyö bracht de bezettingsjaren op onderduikadressen door. Besnyö maakte in de oorlogsjaren vooral pasfoto's voor persoonsbewijzen. Dankzij kunstenaar Willem Arondeus kreeg ze in februari 1944 een vals persoonsbewijs. In 1939 had Eva een relatie gekregen met de grafisch ontwerper Wim Brusse. In 1945 scheidde ze van John Fernhout. Een jaar later trad ze in het huwelijk met Wim Brusse. Eva en Wim kregen een zoon en een dochter, Bertus en Yara. Het huwelijk hield tot 1968 stand.

Dolle Mina

Na de Tweede Wereldoorlog combineerde Besnyö het moederschap met het maken van foto-opdrachten. Inmiddels had ze niet zo veel interesse meer in het fotograferen van architectuur. Eva fotografeerde nu het liefst mensen. Eva Besnyö was betrokken bij de oprichting van de afdeling fotografie van de Gebonden Kunstenaars Federatie (GKF). Na de scheiding van haar tweede echtgenoot werd Eva Besnyö zeer actief in de vrouwenbeweging. In de jaren zeventig legde Eva Besnyö veel acties van de feministische vrouwenbeweging de 'Dolle Mina's' vast met haar fotorapportages. Besnyö wilde haar fotografische werk inzetten voor maatschappelijke verandering. Bij dit werk liet ze esthetische principes los. Ze volgde met haar camera alle ontwikkelingen van de 'Dolle Mina's' in de Nederlandse hoofdstad.

Erkenning

Eva Besnyö was een van de grondleggers van de fotografie als kunstvorm. Beroemde fotografen als Carel Blazer, Paul Huf en Ed van der Elsken behoorden tot haar beste vrienden. Foto's van Eva Besnyö werden ook door de Nederlandse postdienst gebruikt voor een postzegelserie. In 1947 verschenen vijf Kinderzegels waarvoor twee verschillende foto's werden gebruikt. Besnyö kreeg aan het einde van haar leven erkenning. Mede door de toekenning van een aantal onderscheidingen, zoals de Annie Romeinprijs (1985), de Erich-Salomon-Preis (1999) en de Piet Zwart Prijs (1994). Begin 2003 was een overzichtstentoonstelling te zien onder de titel 'De keurcollectie' in het Fotografie Museum in Amsterdam. Eva kreeg op hoge leeftijd problemen met haar gezichtsvermogen. Hierdoor kon ze niet meer fotograferen. Eva Besnyö overleed op 12 december 2003 op 93-jarige leeftijd in het Rosa Spier Huis in Laren. Eva Besnyö kreeg een graf op de Haagse begraafplaats Zorgvlied.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Beroemde Vrouwen

In 'Beroemde vrouwen' brengt Ruud van Capelleveen een ode aan 114 vrouwen, die uw aandacht verdienen. Naast feministes, zoals Emmeline Pankhurst, Millicent Garrett Fawcett, Andrea Dworkin, Betty Friedan, Aletta Jacobs, treft u in deze uitgave beroemde vrouwen aan uit uiteenlopende disciplines.
Beroemde Vrouwen

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunstenaars

Kunstenaars A/Z
Kunstwerken

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis