Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938)

Duitse expressionistische kunstenaar

De Duitse kunstenaar Ernst Ludwig Kirchner was een belangrijke vertegenwoordiger van het Duitse expressionisme. Hij wordt gezien als de belangrijkste kunstenaar tussen 1905 en 1913 van Die Brücke. Zijn werk werd in 1937 door de nazi's gebruikt als voorbeeld van ontaarde kunst.

Opleiding

Ernst Ludwig Kirchner werd op 6 mei 1880 geboren in Aschaffenburg. Hij was de zoon van een ingenieur die bij een papierfabriek werkte en later professor werd. Ernst Ludwig volgde een architectuurstudie in Dresden en bezocht tijdens deze studie ook de kunstschool van Debschitz en Obrist in München. In 1905 behaalde Kirchner zijn architectendiploma. Na het afronden van zijn studie koos hij echter niet voor het beroep van architect. In zijn studietijd had Kirchner Fritz Bleyl leren kennen.

Die Brücke

Op 7 juni 1905 behoorde Ernst Ludwig Kirchner met de kunstenaars Fritz Bleyl, Erich Heckel en Karl Schmidt-Rottluff tot de oprichters van 'Die Brücke'. In 1910 werd Kirchner lid van de 'Neue Secession'. Een jaar later verhuisde Kirchner naar Berlijn en ontmoette Erna Schilling. Bovendien richtte hij samen met Max Pechstein het MUIM-Institut op, waar op moderne wijze schilderonderricht werd gegeven.

Eerste Wereldoorlog

In 1914 nam Ernst Ludwig Kirchner deel aan de tentoonstelling van de Werkbund in Keulen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog meldde de kunstenaar zich vrijwillig aan voor militaire dienst. Tijdens de oorlogshandelingen kreeg hij een zenuwinzinking waarvan hij nooit meer geheel genas. Als gevolg hiervan bracht hij jaren door in sanatoria in Königstein in de Taunus en Davos.

Davos

In 1917 vestigde Kirchner zich in Davos. Zijn vriendin Erna Schilling slaagde er in om in Berlijn belangstelling op te wekken voor zijn schilderijen. Dit lukte zo goed dat Kirchner financieel onafhankelijk werd. In Davos werd hij gesteund door de arts Lucius Spengler en zijn echtgenote Helene. Hij kreeg er ook bezoek van bevriende kunstenaars, zoals Henry van de Velde en Jan Wiegers, met wie hij zij aan zij in het atelier werkte.

Miskend

Hoewel hij inmiddels goede prijzen voor zijn werken kreeg, meende Kirchner dat hij door de Duitse kunstcritici tekort werd gedaan. Om hier tegen in te gaan schreef hij onder het pseudoniem Louis de Marsalle verschillende artikelen over zijn kunst. Kirchner was moeilijk in de omgang. Hij kon charmant en innemend zijn, maar ook beledigend en kwetsend. Zijn woede raakte iedereen die zijn eerdere banden met Die Brücke noemde, hem bij de expressionisten indeelde, of zijn kunst vergeleek met de werk van andere kunstenaars.

Ontaarde kunst

Zijn gezondheid verslechterde door zijn jarenlange verslaving aan alcohol en drugs. Bovendien droeg de opkomst van de nationaal socialisten in de jaren dertig bij aan zijn toestand. Kirchner werd in juli 1937 uit de Pruisische Academie van de Kunsten gezet. Op de tentoonstelling van ontaarde kunst in 1937 waren ongeveer dertig schilderijen van Kirchner te zien. De nazi's probeerden hiermee moderne kunstenaars belachelijk te maken. Kirchner werd depressief.

Overlijden

Op 15 juni 1938 zou Ernst Ludwig Kirchner in Frauenkirch-Wildboden bij Davos zelfmoord gepleegd hebben. Volgens een medisch rapport schoot hij zichzelf twee keer in de borst. Hij deed dit met een FN Browning. Volgens de Duitse wapendeskundige Andreas Hartl is dat heel moeilijk, omdat een FN Browning allen met een stevig samengeknepen hand kan worden afgevuurd. Bovendien verbranden bij een schot op korte afstand huid en kleding. Hiervan stond niets in het medische rapport.

Nalatenschap

Sinds 1982 is in Davos het Kirchner Museum gevestigd, dat een grote collectie van zijn schilderijen, tekeningen en aquarellen bezit. Zijn werk hangt in een groot aantal musea, waaronder het Städel Museum in Frankfurt am Main, Museum Ludwig in Keulen, Museum Folkwang in Essen en de Neue Nationalgalerie in Berlijn.

Kirchner in Berlijn

In 1911 verhuisde Ernst Ludwig Kirchner naar Berlijn, de stad waar het in die tijd allemaal gebeurde. In de Duitse hoofdstad werd het stadsleven een belangrijk onderwerp.
Ernst Ludwig Kirchner in Berlijn

Bergatelier van Kirchner

De Duitse kunstenaar Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938) maakte een groot aantal krachtige schilderijen. Het zijn beelden die je nooit meer vergeet als je ze eenmaal gezien hebt. Het Bergatelier is een van zijn laatste doeken. De kunstenaar maakte korte tijd later een einde aan zijn leven.
Bergatelier van Kirchner

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunstenaars

Kunstenaars A/Z
Kunstwerken

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis