Jan Lievens (1607-1674)

Nederlandse kunstschilder

De Nederlandse kunstenaar Jan Lievens is het meest bekend geworden door zijn samenwerking met Rembrandt van Rijn. Lievens was een schilder van historiestukken, stillevens en portretten en kwam net als Rembrandt uit Leiden. Tussen deze kunstenaars bestond een grote rivaliteit.

Pieter Lastman

Jan Lievens werd op 24 oktober 1607 in Leiden geboren. Hij zou zijn eerste lessen hebben gekregen van Joris van Schouten. In Amsterdam werd hij leerling bij Pieter Lastman. Hij was nauwelijks veertien jaar oud, maar was technisch al heel erg goed. Iedereen stond versteld van zijn tekeningen en schilderijen. Jan Lievens leerde op het atelier van Pieter Lastman Rembrandt kennen. Kunsthistorici vermoeden dat Jan Lievens en Rembrandt van Rijn enekele jaren een atelier deelden. Zeker is dat zij in deze tijd intensief samenwerkten. Hun thematiek en stijl vertonen in deze tijd grote overeenkomsten.

Rivaliteit

Jan Lievens begon in 1625 met etsen. Drie jaar later begon ook Rembrandt met etsen. Rembrandt heeft onder meer een aantal oosterse koppen van Jan Lievens overgenomen en die onder eigen naam verkocht. Er was veel rivaliteit tussen deze kunstenaars. Rembrandt heeft ook enkele schilderijen geantidateerd, zodat leek dat Jan Lievens door hem werd geïnspireerd en niet andersom.

Constantijn Huygens

Rembrandt en Lievens maakten grote indruk op belangstellenden en kunstverzamelaars. Constantijn Huygens bezocht hen in 1628. De secretaris van stadhouder Frederik Hendrik beschreef deze ontmoeting en vergeleek daarin hun werk. Lievens was origineel en een durfal, schreef Huygens, maar Rembrandt toonde meer diepte en inzicht. Huygens vond de heren ook koppig, want ze wilden niet naar Italië om daar inspiratie en kennis op te doen. Veel kunstenaars in die jaren besloten hun opleiding met een studiereis van ongeveer een jaar naar Italië. Jan Lievens kreeg de opdracht om een portret van Constantijn Huygens te schilderen.

Oranjes

Jan Lievens maakte wel een reis naar Engeland. Tussen 1632 en 1634 werkte hij in Londen, waar hij de werken van Anthonie van Dyck bestudeerde. Zijn schildersstijl veranderde tijdens zijn driejarige verblijf in Engeland. Lievens woonde bovendien enkele jaren in Antwerpen, waar hij in het huwelijk trad met Susanne van Nole en invloed onderging van Peter Paul Rubens. Lievens keerde in 1644 terug naar Holland. Na de dood van zijn eerste vrouw hertrouwde hij met, Cornelia, een zuster van de Amsterdamse kunstenaar Jan de Bray.

Huis ten Bosch

De ontmoeting met Constantijn Huygens leverde nog iets op: Jan Lievens werd door Amalia van Solms uitgekozen om een bijdrage te leveren aan de decoratie van de Oranjezaal in Huis ten Bosch. De Oranjezaal ligt onder de centrale koepel van het classicistische paleis. Oorspronkelijk zouden de wanden worden bedekt met portretten van Europese vorsten. Na de dood van Frederik Hendrik wijzigde Amalia de opdracht. De schilderijen in de Oranjezaal moesten nu het leven van Frederik Hendrik bewieroken. Drie jaar later begon hij ook aan een opdracht in slot Oranienburg voor Louise Henriëtte van Nassau, de echtgenote van Frederik Willem van Brandenburg.

Belangrijke opdrachten

Jan Lievens kreeg veel belangrijke opdrachten. Zo werd hij in 1660 benaderd door de Amsterdamse regenten Cornelis en Andries de Graeff om een bijdrage te leveren aan het nieuwe stadhuis van Amsterdam. Jan Lievens mocht een aantal schilderijen aanleveren voor de inrichting van het prachtige stadhuis. Dit stadhuis werd aan het begin van de negentiende eeuw een paleis en wordt sindsdien Paleis op de Dam genoemd. In 'Lof der Schilder-konst' uit 1642 kreeg Jan Lievens meer aandacht dan Rembrandt.

Overlijden

Aan het einde van zijn leven raakte Jan Lievens in financiële problemen. Dit weten we, omdat zijn kinderen zijn erfenis weigerden. Kunsthistorici nemen aan dat Lievens zwaar getroffen werd door de instorting van de kunstmarkt na het Rampjaar 1672. Jan Lievens overleed op 4 juni 1674 in Amsterdam.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunstenaars

Kunstenaars A/Z
Kunstwerken

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis