Andreas Schelfhout bij Brederode

Ruïne van Brederode in 1839

De romantische ruïne van kasteel Brederode in Santpoort-Zuid bij Haarlem inspireerde Andreas Schelfhout tot een fraai schilderij. Op een kaart van deze omgeving uit onze tijd is de plek niet terug te vinden waar Schelfhout stond. In de onmiddellijke omgeving stroomt geen rivier en het is zeer de vraag of dit vroeger wel het geval was. Schelfhout was een romanticus en heeft een poëtische draai aan de werkelijkheid gegeven. Hij heeft de kasteelgracht veranderd in een rivier.

Romantiek

De ruïne van kasteel Brederode werd ook geschilderd door Meindert Hobbema. Schelfhout moet ook creatief gezien worden als een navolger van Hobbema. Hobbema benadrukte ook de romantiek bij Brederode, maar bleef dichter bij de waarheid dan Andreas Schelfhout. Bij de kunstenaars van de romantiek speelden de verbeeldingskracht en de subjectieve expressie de boventoon. De kunstenaars van de romantiek hadden aan het begin van de negentiende eeuw een voorkeur voor historische gebeurtenissen en landschappen. In de romantiek veranderden de kunstenaars de werkelijkheid enigszins: zij kozen voor een idealistische werkelijkheid. Belangrijke kunstenaars van de romantiek waren Caspar David Friedrich, John Constable en Eugène Delacroix. In Nederland was Andreas Schelfhout een belangrijke vertegenwoordiger van deze kunststroming.

Andreas Schelfhout

Andreas Schelfhout woonde en werkte in Den Haag. Hij wordt nu gezien als een voorloper van de Haagse School. Hij was de zoon van een Vlamink, die naar Den Haag verhuisde en zich daar in oktober 1788 inschreef bij het Sint-Lucasgilde. Andreas begon zijn loopbaan in de lijstenmakerij van zijn vader, Jean-Baptiste. Hij schilderde in zijn vrije tijd. Op een tentoonstelling in 1811 maakten zijn schilderijen veel indruk. Andreas Schelfhout besloot kunstenaar te worden. Hij ging in de leer bij de Haagse decoratieschilder H.A.A. Breckenheimer. Schelfhout vestigde zich in 1815 als zelfstandig kunstenaar.

Succesvol landschapsschilder

Nederland was aan het begin van de negentiende eeuw in de ban van de romantische schilderkunst. De rijke burgers kochten vooral stadsgezichten, historiestukken en landschappen met afbeeldingen van ongerepte natuur. Andreas Schelfhout speelde daar op in. Vooral zijn winterlandschappen met schaatsers en ander ijsvermaak vielen in de smaak. Schelfhout bleek een meester in het schilderen van ijs. Hij kon bovendien een goede compositie afleveren en 'stoffeerde' zijn landschappen met molens, boerderijen en mensen die plezier beleefden aan de bevroren rivieren, kanalen en kreken.

Brederode

Andreas Schelfhout (1787-1870) schilderde ook talloze zomerse landschappen. Ook hierin was sfeer bepalend. Het schilderij met de ruïne van Brederode is daar een mooi voorbeeld van. Het kasteel was toen al lang tot een ruïne vervallen. Het zou niet veel later door de staat als rijksmonument worden gerestaureerd. Brederode is een oud kasteel, dat verschillende keren werd vernietigd. Het speelde een belangrijke rol tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Het kasteel werd in 1351 belegerd door Gijsbrecht II van Nijenrode. Na de overgave van Brederode was het kasteel zo erg beschadigd, dat het werd afgebroken. Herbouw volgde enkele jaren later. Het kasteel bleef een belangrijke uitvalsbasis voor de aan de Hoeken gelieerde Willem van Brederode. Het zou tijdens de strijd met de Kabeljauwen nog enkele keren worden geplunderd.

Genadeklap

De genadeklap volgde in 1573, toen Lancelot van Brederode, na de Slag op het Haarlemmermeer tijdens het Beleg van Haarlem, door de Spanjaarden werd onthoofd. Het kasteel werd geplunderd en in brand gestoken. De ruïne kwam in 1579 weer in handen van een Brederode, maar het kasteel zou zijn oude grandeur nooit meer terugkrijgen. Na de dood in 1679 van de laatste heer van Brederode, Wolfert van Brederode, verviel het kasteel weer aan de Staten van Holland en daardoor kwam de romanrische kasteelruïne van Brederode in de Franse tijd bij de nationalisering van de gewestelijke eigendommen in beheer bij de Staat der Nederlanden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunst

Opinie over Kunst

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.