Martelaarsgracht van Jan van der Heyden

Nostalgisch Amsterdam

Een groot aantal landschappen van Jan van der Heyden is niet thuis te brengen. De kunstenaar putte veelal uit zijn fantasie, maar lijkt ook gebruik gemaakt te hebben van prenten en tekeningen en hetgeen hij tijdens zijn reizen had gezien. De afbeelding van de Martelaarsgracht met de Oude Haarlemmersluis toont een stukje verdwenen Amsterdam: de gracht werd in 1882 gedempt. De figuren in dit schilderij zijn van Adriaen van de Velde. Deze kunstenaar door veel tijdgenoten gevraagd om een schilderij te 'stofferen'.

Oude Haarlemmersluis

De Oude Haarlemmersluis verving de in 1506 afgebroken Spaarndammersluis. De sluis lag op de kruising van de Martelaarsgracht en Nieuwendijk. De Oude Haarlemmersluis werd door Cornelis Anthonisz in 1544 afgebeeld op een kaart. De sluis is daarop herkenbaar door de vier raderen. Op de plek waar de Martelaarsgracht en de Nieuwendijk elkaar kruisten stond de eerste Haarlemmerpoort of Willemspoort, een poort die deel uit maakte van de vestingwerken van Amsterdam.
De Oude Haarlemmersluis verdween, zoals gezegd, toen de Martelaarsgracht in 1882 werd gedempt. De gracht werd straat en vormt nu het verlengde van de Nieuwezijds Voorburgwal in het centrum van Amsterdam.

Kunstenaar

De tekenaar en uitvinder Jan van der Heyden werd op 5 maart 1637 geboren in Gorinchem. Hij overleed op 28 maart 1712 in Amsterdam. Jan kwam op negenjarig leeftijd met zijn ouders naar de hoofdstad, waar zijn vader zich liet inschrijven als graanhandelaar. Jan van der Heyden ging in mei 1661 in ondertrouw met Sara ter Hiel. Zijn echtgenote had familie in Duitsland. Hierdoor kwam hij tijdens reizen onder meer in Emmerik en Wesel, maar mogelijk heeft hij ook Kleef, Xanten, Keulen, Bonn, Düsseldorf en Aken bezocht. Dit concludeerden kunsthistorici die zijn werk bestudeerden.

Uitvinder

In 1669 presenteerde Jan van der Heyden een ontwerp voor een betere stadslantaarn. Hij hield er een mooi baantje aan over, want een jaar later werd hij benoemd tot opzichter van de straatverlichting. Er werden meer dan 1.800 lantaarns naar het ontwerp van Jan van der Heyden in Amsterdam geplaatst. Hij zou nog beroemder worden door zijn verbeterde brandspuit. In 1672 demonstreerde hij zijn verbeterde brandweerpomp aan de magistraten. Amsterdam was opgedeeld in zestig deelwijken en elke wijk kreeg een nieuwe 'Van der Heyden-spuit'.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunst

Opinie over Kunst

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.