Paul Gauguin bij Vincent van Gogh in Arles

Arles

Paul Gauguin arriveerde op 23 oktober 1888 bij Vincent van Gogh in Arles in Zuid-Frankrijk. Tien weken lang beukten de temperamentvolle kunstenaars in Arles op elkaar in. "Hij is een romanticus, maar ik voel mij meer aangetrokken tot het primitieve," schreef Gauguin aan de kunstenaar Émile Bernard (1868-1941).

Zelfbewust

Paul Gauguin was zelfbewust. Hij zou Vincent wel even laten zien hoe geschilderd diende te worden. Vincent van Gogh kon Gauguin niet volgen. Dit blijkt onder meer uit zijn brieven. Aan Émile Bernard schreef hij: "Je weet, dat toen Gauguin in Arles was, ik mij een of twee keer tot abstracties heb laten verleiden. Toen leek die weg naar het abstracte mij een bekoorlijk pad. Maar het is een betoverend land, mijn beste vriend, en men vindt zich al gauw geplaatst tegenover een onoverkomelijke muur." Paul Gauguin beeldde de Nederlandse kunstenaar in zijn atelier in Arles uit, terwijl hij zonnebloemen schilderde. Het schilderij werd, mede door het onderwerp, een van zijn bekendste werken en hangt tegenwoordig in het Vincent van Gogh Museum in Amsterdam.

Meningsverschillen

Paul Gauguin beschreef meningsverschillen met Vincent van Gogh in een brief aan Emile Schuffenecker: "Ik voel me in Arles een vreemde. Alles is zo klein en armzalig, de streek en ook de mensen. Vincent en ik zijn het bijna nergens over eens, vooral niet over het schilderen. Hij houdt van Daudet, Daubigny, Ziem en de grote Rousseau, allemaal mensen die ik niet kan uitstaan. En hij verfoeit Jean-Auguste-Dominique Ingres, Rafaël en Degas, allemaal mensen die ik bewonder. Ik zeg tegen hem: 'Chef, je hebt gelijk', om ervan af te zijn. Hij houdt van mijn schilderijen, maar als ik ermee bezig ben, vindt hij steeds dat het hier of daar anders moet. Hij is romantisch en ik neig meer naar het primitieve."

Het oor van Vincent

Op 23 december 1888 liep het totaal uit de hand. Gauguin verliet kwaad het huis van de Nederlandse kunstenaar. Vincent achtervolgde Gauguin. Toen deze zich plotseling omdraaide, nadat hij voetstappen achter zich had gehoord, rende Van Gogh overstuur terug naar zijn huis. Later zou Paul Gauguin verklaren dat hij Vincent die nacht met een mes in de hand had gezien, toen deze hem achtervolgde. Paul Gauguin bracht die nacht door in een pension.

Vertrek

De volgende morgen was Arles in rep en roer. Vincent van Gogh had zijn oor afgesneden, schreef Rainer Metzger. Vincent had het oor in een zakdoek gewikkeld en was bloedend en wel naar een bordeel gegaan, waar hij het oor aan een prostituee had overhandigd. "Toen hij weer thuis was, was hij buiten bewustzijn geraakt. Zo had de politie, die gewaarschuwd was door de ontvanger van de bizarre gift, hem gevonden." Vincent van Gogh werd naar het ziekenhuis gebracht. Er stond een grote groep belangstellenden bij het gele huis van Vincent. Paul Gauguin zocht zijn spullen bij elkaar en ging er vandoor. De kunstenaars zouden elkaar nooit meer spreken.

Harde wereld

Gauguin wordt de geestelijke instorting van Vincent van Gogh in Arles vaak verweten, maar dat is niet eerlijk stelde Robert Wallace: "Gauguin was zo volkomen egocentrisch, dat hij zich maar zelden bewust was van de schade die hij toebracht aan de mensen om hem heen. Hij was te zeer met zijn eigen problemen bezig om veel vriendelijkheid aan anderen te kunnen bieden. Toen de twee mannen samen gingen wonen in het gele 'huis van licht' in het zuiden van Frankrijk, was een botsing onvermijdelijk, en het was alleen maar een natuurlijke gang van zaken dat Vincent degene was die eronder zou lijden, terwijl Gauguin er zonder kleerscheuren vanaf kwam. Hij beschouwde Vincents tragedie als een naar persoonlijk ongemak, en was al spoedig terug in Parijs in de hoop daar geld bij elkaar te brengen voor een nieuwe reis naar de tropen." Maar ook Paul Gauguin was geen gelukkig mens, schreef Wallace. "Hij voelde zich slachtoffer van een harde wereld, die hem niet begreep, zoals hij ook andere grote mannen niet had begrepen."

Auvers-sur-Oise

Vincent van Gogh begreep dat hij zijn inzinking aan zichzelf te wijten had: "In plaats van voldoende en regelmatig te eten, had ik me vooral op de been gehouden met koffie en alcohol." Na twee weken werd Van Gogh uit het ziekenhuis ontslagen, maar lang zou de vrijheid niet duren. Twee maanden later vroegen de buren aan de autoriteiten om Vincent van Gogh op te sluiten. Zij vonden dat hij een gevaar voor de openbare veiligheid vormde. Vincent van Gogh haalde uiteindelijk zelf de trekker over, zegt men. Hij overleed op 29 juli 1890 en werd de volgende dag begraven in Auvers-sur-Oise.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars. Paul Gauguin is opgenomen in Kunstbegrip: Columns over kunst en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunst

Opinie over Kunst
Paul Gauguin in Bretagne
Opleiding Paul Gauguin
Paul Gauguin in Parijs
Paul Gauguin in Tahiti
De laatste jaren van Paul Gauguin

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis