Salomon van Ruysdael bij Arnhem

IJs op de Rijn bij Arnhem

'Winterlandschap bij Arnhem' is ook bekend onder de titel 'IJsgezicht buiten de muren van Arnhem.' We zien dat de sterke stadsmuren aan de oever van de Rijn wel degelijk nodig waren, want in de zestiende en zeventiende eeuw bevroor de rivier regelmatig. De stad zou anders in de wintermaanden een wel heel gemakkelijke prooi zijn. Salomon van Ruysdael laat ook zien dat het ijsvermaak buiten de stadsmuren van Arnhem door jong en oud beleefd werd. Links staan twee tenten voor koek-en-zopie: hier verkocht men voedsel en drank op het ijs.

Vesting Arnhem

In de zeventiende eeuw was Arnhem nog een vestingstad. Van deze imposante ommuring resteert alleen nog de Sabelspoort. Men begon in de dertiende eeuw met de aanleg van de vesting. De verdediging van Arnhem werd rond 1600 in opdracht van prins Maurits vernieuwd volgens de ideeën van Simon Stevin. Een eeuw later kwam Menno van Coehoorn tot andere inzichten en werd ook de vesting van Arnhem aangepast. Toen Salomon van Ruysdael in 1653 bij Arnhem was, schilderde hij de Oud-Nederlandse Vesting. De aanpassingen van de grote vestingbouwer Menno van Coehoorn werden pas na 1690 gerealiseerd.

Sabelspoort

Aan de rechterzijde van het schilderij zien we de twee karakteristieke torens van de Sabelspoort. Deze middeleeuwse poort werd verschillende keren verbouwd en maakte ook deel uit van de door Simon Stevin ontworpen vesting. Tussen 1619 en 1623 liet prins Maurits de stad aan de Rijnzijde versterken met de bastions Pelmolen, Kruythuis en Kogelhoek. Arnhem kreeg ook aan de andere zijden sterke bastions: Slakkengat, Spijkerbosch, Bentincksbolwerk, Velperpoort, Gelderse Toren, Rondeel bij Janspoort en het Rondeel bij Rijnpoort.

Salomon van Ruysdael

Salomon van Ruysdael is vooral bekend om zijn rivierlandschappen. Hij maakte verschillende landschappen bij Arnhem. 'Een veerboot in de buurt van Arnhem' ontstond twee jaar eerder. In 1641 had hij al een panoramisch uitzicht op de stad geschilderd. Het 'Winterlandschap bij Arnhem' was enige tijd in Nederland te zien. Het werd in september 2002 gekocht door de in Londen woonachtige ondernemer en kunsthandelaar Willem baron van Dedem.

Mauritshuis

Willem baron van Dedem (1929-2015) bekleedde vanaf 1997 een topfunctie bij de prestigieuze kunstbeurs TEFAF in Maastricht. Van Dedem leende het schilderij uit aan het Mauritshuis, waar het catalogusnummer 1128 kreeg. Vlak voor zijn dood kwam het schilderij van Salomon van Ruysdael samen met andere werken definitief naar het Mauritshuis in Den Haag.

IJspret

De zopie op het ijs bestond in de zeventiende eeuw uit een mengsel van bockbier en rum. Aan het warme drankmengsel voegde men ook nog suiker, eieren, citroen, kaneel en kruidnagel toe. Het alcoholische drankje hield de schaatsers en sleerijders warm. In de zeventiende eeuw was er geen vergunning nodig voor het uitbaten van koek-en-zopie-tenten op het ijs. Het bevroren water was een vrijplaats, waar naast koek-en-zopie ook gok- en hoerententen geëxploiteerd werden. U snapt nu waar het woord ijspret vandaan komt.

PS

Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over kunst en belangrijke kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunst

Opinie over Kunst

Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis


Leven in de delta is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.