Schreeuw van Edvard Munch

Vereenzaming en vervreemding

Edvard Munch schilderde enkele versies van zijn schreeuw. Deze versie uit 1909 komt uit het Munch Museum in Oslo. Het naargeestige schilderij is geschilderd op een kartonnen ondergrond. U kunt niet alles zien op de bijgevoegde afbeelding. De schreeuwer staat op een brug onder een roodvlammende hemel.

Ontluisterd mensbeeld

"Het werk van Munch staat in het teken van een ontluisterd mensbeeld," schreef Gottlieb Leinz in zijn studie over moderne kunst. "De betekenis van zijn werk, dat van cruciale invloed is geweest op het vroege Duitse expressionisme, is niet zozeer in de formele kwaliteiten ervan gelegen als wel in de genadeloze wijze waarop gestalte wordt gegeven aan vereenzaming, dood en vervreemding." Het is echter niet de persoon op de brug die schreeuwt. De natuur schreeuwt hier naar de vertwijfelde bijna anonieme persoon op de brug. Hij houdt zijn handen voor zijn oren om te voorkomen dat hij wordt overweldigd door het natuurgeweld.

Brugschreeuwer

Als u dit kunstwerk bekijkt ziet u de vertwijfeling en de dood in de ogen. Het lijkt een kunstuiting van een psychiatrisch patiënt. Het gezicht van de schriele gestalte heeft niet voor niets de omtrekken van een doodskop. Dit schilderij gaf uitdrukking aan de angstervaringen van de kunstenaar. Gottlieb Leinz: "Hemel en aarde, water en mensen gaan kolkend, in draaiende lijnen in elkaar op. De macht van de natuur overvalt de mens vanuit een hinderlaag." Het werk van Edvard Munch heeft vaak een melancholieke en zelfs depressieve sfeer. De oorzaak hiervoor moet gezocht worden in zijn jeugd. Munch werd op jonge leeftijd geconfronteerd met ziekte en dood. Zijn moeder overleed aan tuberculose toen Edvard vijf jaar oud was. Later stierf ook zijn vijftienjarige zus Sophie aan deze ziekte. Zijn vader overleed in 1889, toen Edvard Munch in Parijs woonde.

Confronterend

"We moeten geen interieurs met lezende mannen en breiende vrouwen meer schilderen," zei Munch in 1889. "We moeten levende mensen schilderen die ademen, voelen, lijden en de liefde bedrijven." Zijn eerste tentoonstelling in 1892 in Berlijn ontketende grote onrust. De expositie van Edvard Munch moest voortijdig worden gesloten, omdat de werkelijkheid van de Noorse kunstenaar te confronterend was. "Ik schilder niet wat ik zie, maar wat ik zag," zei de op 12 december 1863 in Løten bij Hedmark geboren kunstenaar. Edvard Munch overleed op 23 januari 1944 in Ekely bij de Noorse hoofdstad Oslo.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaarde nieuwsbrief schenken we ook veel aandacht aan kunst en kunstenaars. Lees Kunstbegrip als u meer wilt weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kunstbegrip

'Kunstbegrip: columns over kunst en kunstenaars' van Ruud van Capelleveen is een interessante en afwisselende publicatie en mede daarom geschikt voor elke kunstliefhebber.
Met deze uitgave komt u veel te weten over de belangrijkste kunststromingen en kunstenaars uit met name de laatste eeuw.
Bekijk: Kunstbegrip

Lees verder: meer kunst

Opinie over Kunst

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst


Lees over de belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.

Door de Nederlandse geschiedenis is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis